ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ

Η ΠΡΟΣΤΑΤΙΔΑ ΤΩΝ ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΙΤΩΝ

ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ

Πολιούχος και προστάτιδα όλων των Σαρανταποριτών είναι η Αγία Μαρίνα. Το 2015 ο ιερέας του χωριού Κωνσταντίνος Γκουντρουμπής, έδωσε μια άκρως διαφωτιστική περιγραφή για την ύπαρξη του ναού της στο Σαραντάπορο, από παλιά μέχρι σήμερα. Σε αυτή την περιγραφή στηρίζονται τα περισσότερα στοιχεία για την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, καθώς και στο βιβλίο του Γρηγορίου Βέλκου με τίτλο "Καλλίνικος Λαμπρινίδης - Μητροπολίτης Ελασσόνας 1924-1955"

«Η πρώτη εκκλησία της Αγίας Μαρίνας από όσα γνωρίζουμε, υπάρχει από το 1872. Η θέση της ήταν ακριβώς στο ίδιο σημείο όπου βρίσκεται και σήμερα ο επιβλητικός Ναός. Ήταν χτισμένη με πέτρα. Η οροφή ήταν με σανίδες και έφερε ζωγραφιά του Παντοκράτορα στο κέντρο. Το τέμπλο ήταν ξύλινο (από βελανιδιά), σκαλιστό και πολύ πλούσιο ανάλογο της Παναγίας της Ολυμπιώτισσας. Η κύρια είσοδος της εκκλησίας ήταν από τη νότια πλευρά και όχι από τη δυτική όπως είναι σήμερα. Μπροστά κατέληγε σε ένα χαμηλό χαγιάτι και δεξιά και αριστερά είχε πεζούλι, όπου καθόταν οι κάτοικοι για να ξεκουραστούν και να συζητήσουν.

Στο νάρθηκα του ναού γινόταν οι βαφτίσεις συνήθως τις απογευματινές ώρες. Στο νάρθηκα επίσης υπήρχε σκάλα η οποία οδηγούσε στον γυναικωνίτη. Κάτω από τη σκάλα υπήρχε χωνευτήρι όπου ρίχνονταν τα νερά της κολυμπήθρας μετά τη βάφτιση.

Για να εισέλθουμε στον κυρίως ναό από τον νάρθηκα, υπήρχε πόρτα και έπρεπε να κατεβείς τρία σκαλοπάτια για να μπεις. Το δάπεδο ήταν στρωμένο με πέτρινες πλάκες όπως και η στέγη. Στο βορειοανατολικό μέρος, έξω από την εκκλησία, ήταν χτισμένο με πέτρα κι αυτό, το καμπαναριό χωριστά από την εκκλησία. Ανέβαινες τρία σκαλιά ως την πόρτα του και είχε εσωτερική σκάλα ως την κορυφή όπου ήταν η καμπάνα. Υπήρχε μια καμπάνα η οποία σώζετε ως σήμερα. Είναι η τρίτη καμπάνα του σημερινού καμπαναριού της εκκλησίας και ζυγίζει εβδομήντα κιλά περίπου.

Εκείνη η εκκλησία ήταν χτισμένη ανάμεσα σε δυο αλώνια, το πάνω αλώνι και το κάτω αλώνι. Στο πάνω αλώνι γινόταν οι περισσότερες συγκεντρώσει, συνήθως μετά από γάμους ή βαφτίσεις.

Η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, μετά την αποκατάστασή της το 1952

Το 1943 πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς και το 1951-52 κατασκευάσθηκε εκ νέου από το 103ο Τάγμα Πεζικού με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Νικόλαο Κοροβέση, το οποίο είχε κατασκηνώσει στο Σαραντάπορο. Τα χαλάσματα τις εκκλησίας τα είχαν σκεπάσει προσωρινά με τέντες. Τα αυτοκίνητα του στρατού μετέφεραν τα υλικά που απαιτούνταν για τις εργασίες, οι κάτοικοι προσέφεραν την εργασία τους και σε μικρό χρονικό διάστημα χτίστηκε η εκκλησία. Δεν είχε ιδιαίτερη διακόσμηση. Η οροφή ήταν απλό ξύλινο ταβάνι και χωρίς αγιογράφηση στους τοίχους. Στα στασίδια που εγκαταστάθηκαν, περίοπτη θέση είχε το στασίδι του Κοροβέση το οποίο έφερε το όνομά του και σώζεται ως σήμερα.

Η εκκλησία αυτή κατεδαφίστηκε στις 7 Ιουνίου 1995, λόγω παλαιότητας και ζημιών που προκλήθηκαν από τον μεγάλο σεισμό που είχε επίκεντρο την Αιανή Κοζάνης, για να χτιστεί η σημερινή εκκλησία στην ίδια ακριβώς θέση. Στις 8 Ιουλίου 1995 έγινε η θεμελίωση του ναού. Στο διάστημα της ανοικοδόμησης οι λειτουργίες και οι λοιπές υποχρεώσεις τελούνταν στην δεύτερη τη τάξη εκκλησία του χωριού, τον Άγιο Αθανάσιο. Σε μικρό χρονικό διάστημα και με την οικονομική συμβολή όλων των Απανταχού Σαρανταποριτών, αποπερατώθηκε και έγιναν τα θυρανοίξια του νέου Ναού της 23 Αυγούστου 1998, από το Μητροπολίτη Ελασσόνας Σεβαστιανό.

Τη μελέτη και την επίβλεψη για την ανέγερση και αποπεράτωση της εκκλησίας, ανέλαβαν και την πρόσφεραν οι Σαρανταπορίτισες Ελένη Χατζή και Χαρούλα Ράπτη, Αρχιτέκτονες- Πολιτικοί Μηχανικοί».

Επιπλέον στοιχεία για την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας και για την ενορία γενικότερα, εμπεριέχονται στο βιβλίο του Γρηγορίου Βέλκου με τίτλο « Καλλίνικος Λαμπρινίδης Επίσκοπος Ελασσώνος 1924-1955». Στον πίνακα που δημοσιεύεται στη σελίδα 128 με τίτλο «Στατιστικός Πίναξ Ενοριών, Ενοριτών, Ιερών Ναών, Εξωκκλησίων και παρεκκλησίων Επαρχίας Ελασσώνος (1927)», στη σελίδα 131 αναγράφετε:

Γκλίκοβον: Ενορίτες: 480. Αριθμός ενοριών: μία. Ιεροί Ναοί: Αγία Μαρίνα. Έτος ίδρυσης: 1879. Ρυθμός Ναού: κοινός. Ιδρυτές: ενορίτες. Κειμήλια: εικών Θεοτόκου και Μαρίνης.

Στην περιουσία του Ναού αναφέρονται ένας (1) αχυρώνας, τρία (3) σπίτια και πενήντα (50) στρέμματα αγρών τα οποία «διατίθενται δια συντήρησιν».

Στην στήλη με τα εξωκκλήσια αναγράφονται ο Άγιος Αθανάσιος, η Αγία Παρασκευή και ο Άγιος Νικόλαος.

Ιερείς του ναού της Αγίας Μαρίνας

Χρήστος Πυργιώτης (ή Περγιώτης). Είναι ο πρώτος ιερέας που αναγράφετε στην κατάσταση που συνέταξε ο μητροπολίτης Ελασσώνος Καλλίνικος κατά την άφιξή του το 1924 και αφορά τα έτη 1925-26 (σελ. 115). Η καταγωγή του, όπως ανέφερε ο παππά-Κώστας Γκουντρουμπής, πρέπει να ήταν από τον Πύργο της Ηλείας, για αυτό και πήρε το επίθετο Πυργιώτης. Ήταν πεθερός του Βασίλη Βαίτση και του Φώτη Μακρή. Ο Κωνσταντίνος Μακρής (γιος του Φώτη Μακρή), λέει πως ήταν και δάσκαλος στο σχολείο του χωριού, το οποίο στεγαζόταν σε οίκημα δίπλα στην εκκλησία. Ο γιος του Πυργιώτης ή Περγιώτης Ιωάννης του Χρήστου σκοτώθηκε στην Μικρά Ασία στις 1 Ιανουαρίου 1920.

Το 1927 αναφέρετε ως ιερέας του χωριού Γλίκοβον ο Κωνσταντίνος Καραποστόλης, απόφοιτος του Δημοτικού, χειροτονηθείς παρά του Αιμιλιανού Γρεβενών, έγγαμος. Σε επόμενη στήλη είναι γραμμένη η λέξη «απεβίωσε» και στη θέση του, το 1929, χειροτονήθηκε από το Καλλίνικο, ιερέας ο Γεώργιος Γκουντρουμπής, απόφοιτος Δημοτικού, έγγαμος, ο οποίος λειτούργησε έως το 1955 (σελ. 122).

Μετά το 1955 πέρασαν ως ιερείς στο Σαραντάπορο, ο παπά-Γεράσιμος, ο παπά-Δαμιανός, ο παπά-Θωμάς από την Τσαπουρνιά, ενώ από το 1963 μέχρι το 1976 εφημέριος του χωριού ήταν ο Βασίλειος Βαλδούμας από το Λυκούδι.

Στις 23 Μαίου 1976 χειροτονήθηκε Διάκος ο Κωνσταντίνος Γκουντρουμπής και στις 29 Ιουνίου του ίδιου χρόνου ανέλαβε ιερέας μέχρι 2009 που συνταξιοδοτήθηκε και ανέλαβε ιερέας του Σαρανταπόρου ο Κωνσταντίνος Γκαλίτσιος.

Κυριότεροι ιεροψάλτες του ναού υπήρξαν ο Χρήστος Βαίτσης, ο Γεώργιος (Γούλας) Τσιάμης και ο Αθανάσιος Ντάλλας.

Ο Ιερός Ναός της Αγίας Μαρίνας πανηγυρίζει στις 17 Ιουλίου. Το Σαραντάπορο "φοράει τα καλά του" και για δυο ημέρες, την παραμονή και ανήμερα της γιορτής της Αγίας, δέχεται πλήθος πιστών και επισκεπτών από διάφορες περιοχές.